Wsparcie z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców dla posiadających kredyty hipoteczne

Od października 2021 r. Rada Polityki Pieniężnej rozpoczęła sukcesywne podnoszenie stóp procentowych by zahamować rosnącą inflację. Stopa referencyjna NBP wzrosła z 0,5 % do 4,5 %. Wraz ze znacznymi podwyżkami stóp procentowych zaczęły rosnąć również stawki WIBOR 3M i WIBOR 6M na podstawie, których obliczane jest oprocentowanie kredytów hipotecznych. W konsekwencji raty kredytowe wzrosły niektórym kredytobiorcom blisko o 100 % w stosunku do wartości z 2021 r. W tej sytuacji jednym z rozwiązań jest skorzystanie z pomocy udzielanej przez Fundusz Wsparcia Kredytobiorców na zasadach określonych w ustawie o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej t.j. z dnia 2 grudnia 2021 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 298 ze zm.).

I. Dla kogo i na jakie cele przeznaczona jest pomoc z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców ?

Pomoc z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców przeznaczona jest dla:

• osób, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, a są zobowiązane do spłaty rat kredytu mieszkaniowego znacznie obciążającego domowy budżet
• osób, które sprzedały lub planują sprzedać dom lub mieszanie, na które wcześniej wzięły kredyt, ale uzyskana kwota ze sprzedaży nie pozwoli na spłatę kredytu w całości

Pomoc wypłacana jest na wniosek Kredytobiorcy, za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego, Kredytodawcy, który udzielił kredytu mieszkaniowego (a więc bankowi, oddziałowi instytucji kredytowej, oddziałowi banku zagranicznego lub SKOK).

II. Jakiego rodzaju pomocy udziela Fundusz Wsparcia Kredytobiorców?

Fundusz Wsparcia Kredytobiorców przyznaje Kredytobiorcom dwie podstawowe formy pomocy to jest „zwrotne wsparcie finansowe dla osób fizycznych” zobowiązanych do spłaty kredytu mieszkaniowego oraz „pożyczki” na pokrycie pozostałej części zadłużenia.

A. Zwrotne Wsparcie Finansowe

Zwrotne wsparcie finansowe Wsparcie polega na przekazywaniu kredytodawcy przez Bank Gospodarstwa Krajowego kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na spłatę zobowiązań kredytobiorcy z tytułu kredytu mieszkaniowego, przez okres nie dłuższy niż 36 miesięcy.

Wysokość wsparcia określana jest indywidualnie w złotych jako równowartość przewidywanych 36 miesięcznych rat kapitałowych i odsetkowych kredytu mieszkaniowego, z tym że jeżeli wysokość przewidywanej miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej jest wyższa niż 2000 zł, do określenia wysokości wsparcia przyjmuje się kwotę 2000 zł.

Wsparcie jest przekazywane w ratach miesięcznych na wskazany przez kredytodawcę rachunek przeznaczony do przekazywania wsparcia, w wysokości i terminach określonych w umowie o udzielenie wsparcia.

W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy jest spłacany w walucie obcej (np. CHF), Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje wsparcie w walucie spłaty kredytu, dokonując przeliczenia wysokości raty wsparcia na walutę spłaty kredytu według kursu sprzedaży ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień przekazania środków pieniężnych z tytułu wsparcia.

W przypadku w którym Kredytobiorca zawarł umowę ubezpieczenia, na podstawie której przysługuje mu świadczenie z tytułu utraty pracy przekazywanie rat wsparcia rozpoczyna się po upływie okresu wypłaty świadczenia z tytułu tej umowy.

B. Pożyczka na spłatę zadłużenia

W przypadku gdy kredytobiorca dokonał sprzedaży kredytowanej nieruchomości, a kwota uzyskana ze sprzedaży nie pokryła całego zobowiązania z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na zakup sprzedanej nieruchomości, kredytobiorcy może zostać udzielona pożyczka na spłatę zadłużenia, z zastrzeżeniem, iż nabywcą nieruchomości nie może być członek rodziny, osoba pozostająca we wspólnych gospodarstwie domowym ani osoba będąca w bliskim stosunku z kredytobiorcą.

Wysokość pożyczki na spłatę zadłużenia nie może przekraczać kwoty 72 000 zł. Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje kredytodawcy w celu spłaty zadłużenia środki pieniężne w wysokości i na zasadach określonych w umowie pożyczki na spłatę zadłużenia.

W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy jest spłacany w walucie obcej, Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje pożyczkę na spłatę zadłużenia w walucie spłaty kredytu, dokonując przeliczenia jej wysokości na walutę spłaty kredytu według kursu sprzedaży ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym dzień przekazania pożyczki na spłatę zadłużenia.

C. Promesa udzielenia pożyczki na spłatę zadłużenia

Kredytobiorca, który wie, iż kwota jaka ma być uzyskana ze sprzedaży kredytowanej nie pokryłaby całego zobowiązania z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na jej zakup może przed dokonaniem sprzedaży kredytowanej nieruchomości wystąpić o przyrzeczenie udzielenia mu pożyczki na spłatę zadłużenia, zwanego dalej „promesą”.

Warunkiem ubiegania się o udzielenie promesy jest zawarcie przedwstępnej umowy sprzedaży kredytowanej nieruchomości.

III. Jakie wymogi trzeba spełnić by uzyskać pomoc z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców ?

Pomoc z Funduszu Wsparcia Finansowego może być udzielona tylko tym Kredytobiorcom, którzy spełnią określone warunki.

A. Warunki przyznania Zwrotnego Wsparcia Finansowego lub Pożyczki na spłatę zadłużenia

Wsparcie lub pożyczka na spłatę zadłużenia mogą być przyznane, jeżeli:

• w dniu złożenia wniosku o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia co najmniej jeden z kredytobiorców posiada status bezrobotnego, lub
• wartość wskaźnika RdD (stosunek wydatków kredytobiorcy związanych z obsługą miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu mieszkaniowego do miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego kredytobiorcy) przekracza 50%, lub
• miesięczny dochód gospodarstwa domowego pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego nie przekracza:
• w przypadku gospodarstwa domowego jednoosobowego – dwukrotności kwoty wskazanej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zwaloryzowanej zgodnie z przepisami tej ustawy (od 1 stycznia 2022 r. dwukrotność kwoty 776,00 zł czyli dochód nie przekracza 1.552,00 zł),
• w przypadku gospodarstwa domowego wieloosobowego – iloczynu dwukrotności kwoty wskazanej w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zwaloryzowanej zgodnie z przepisami tej ustawy, i liczby członków gospodarstwa domowego kredytobiorcy (od 1 stycznia 2022 r. dwukrotność kwoty 600,00 zł czyli dochód nie przekracza 1.200,00 zł na osobę)

B. Przeszkody w przyznaniu wsparcia

Wsparcie nie może być przyznane:

• Jeżeli utrata zatrudnienia przez co najmniej jednego z kredytobiorców nastąpiła w wyniku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przez kredytobiorcę lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w trybie art. 52 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 oraz z 2021 r. poz. 1162).
• Jeżeli jeden z kredytobiorców uzyskał wsparcie na zasadach określonych w ustawie, chyba że wsparcie nie jest już udzielane, a okres udzielonego wsparcia nie przekroczył 35 miesięcy. W takim przypadku łączny okres wsparcia przyznanego kredytobiorcom na spłatę kredytu mieszkaniowego nie może przekroczyć 36 miesięcy.
• Jeżeli umowa kredytu mieszkaniowego została wypowiedziana przed złożeniem wniosku o udzielenie wsparcia z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.
• za okres, w którym co najmniej jednemu z kredytobiorców przysługuje świadczenie z tytułu utraty pracy wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia spłaty kredytu, gwarantującej wypłatę świadczenia na wypadek utraty pracy.

Wsparcie nie zostanie również przyznanej jeżeli Kredytobiorca w chwili złożenia wniosku:

• jest właścicielem innego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego lub był nim w okresie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku.
• posiada spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub posiadał takie prawo w okresie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku
• posiada roszczenie o przeniesienie na niego prawa własności lokalu mieszkalnego, domu jednorodzinnego, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub posiadał takie roszczenie w okresie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku.

IV. Jak uzyskać pomoc z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców?

W celu uzyskania Zwrotnego Wsparcia Finansowego lub Promesy na Spłatę Zadłużenia należy złożyć wniosek do Kredytodawcy, który udzielił kredytu mieszkaniowego. Wniosek składa się na urzędowym formularzu, którego treść określa właściwe rozporządzenie Ministra Finansów. Do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające informacje przekazane we wniosku.

Wniosek podlega weryfikacji w terminie 21 dni od dnia jego złożenia. W przypadku gdy wniosek nie jest kompletny lub prawidłowo wypełniony, kredytodawca wzywa kredytobiorcę do jego uzupełnienia. Po uzupełnieniu wniosku kredytodawca dokonuje jego ponownej weryfikacji w terminie 14 dni od dnia uzupełnienia wniosku. Jeżeli braki wciąż istnieją Kredytodawca jeszcze raz wezwie do ich uzupełnienia.

W przypadku niespełnienia przez kredytobiorcę warunków otrzymania wsparcia kredytodawca odrzuca wniosek i niezwłocznie informuje o tym w formie pisemnej kredytobiorcę, podając uzasadnienie odrzucenia.

W takiej sytuacji kredytobiorca może wystąpić, za pośrednictwem kredytodawcy, w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji o odrzuceniu wniosku, o dodatkową weryfikację wniosku. Dodatkowa weryfikacja wniosku jest dokonywana przez Radę Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, zwaną dalej „Radą Funduszu”. Kredytodawca przekazuje wniosek wraz z załączonymi dokumentami Radzie Funduszu w terminie 7 dni od dnia wystąpienia kredytobiorcy o dodatkową weryfikację wniosku. Rada Funduszu dokonuje dodatkowej odpłatnej (koszt 100 zł.) weryfikacji wniosku niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania wystąpienia rozstrzygając w przedmiocie spełnienia warunków przyznania wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia. Rada Funduszu podejmuje decyzję w drodze uchwały. Rada Funduszu przekazuje kredytodawcy i kredytobiorcy informację o treści uchwały w terminie 7 dni od dnia jej podjęcia. W przypadku gdy w wyniku dodatkowej weryfikacji wniosku zostanie stwierdzone, że kredytobiorca spełnia warunki otrzymania wsparcia kredytodawca w terminie 7 dni od dnia otrzymania uchwały sporządza umowę o udzielenie wsparcia i przekazuje Kredytodawcy:

• kwotę, która odpowiada kwocie wsparcia za okres od dnia podjęcia przez kredytodawcę decyzji o odrzuceniu wniosku do dnia podjęcia przez Radę Funduszu uchwały o spełnieniu warunków przyznania wsparcia (kwota nie stanowi wsparcia)
• kwotę stanowiącą iloczyn kwoty udzielonej pożyczki na spłatę zadłużenia i stawki 8,33%. (kwota nie stanowi pożyczki na spłatę zadłużenia)

W przypadku pozytywnego zweryfikowania wniosku Kredytodawca, w terminie 14 dni od dnia, w którym wniosek został pozytywnie zweryfikowany zawiera z Kredytodawcą umowę o udzielenie wsparcia. Umowa określa wysokość rat oraz okres udzielonego wsparcia lub wysokość pożyczki na spłatę zadłużenia, zasady i terminy przekazywania rat udzielonego wsparcia lub zasady wypłaty pożyczki na spłatę zadłużenia, numer rachunku wskazanego przez kredytodawcę jako rachunek przeznaczony do przekazywania wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia, kwotę i walutę spłaty kredytu mieszkaniowego; zasady i terminy spłat poszczególnych rat udzielonego wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia, zakres uprawnień Banku Gospodarstwa Krajowego związanych z kontrolą spłaty wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia.

Kredytodawca przekazuje kopię umowy do Banku Gospodarstwa Krajowego w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia. Przyznane wsparcie wypłacane jest bezpośrednio na rachunek kredytodawcy, który udzielił kredytu.

W przypadku złożenia przez Kredytobiorcę wniosku o udzielenie promesy udzielenia pożyczki na spłatę zadłużenia Kredytodawca, po stwierdzeniu spełnienia przez Kredytobiorcę warunków ustawowych Kredytodawca przekazuje wniosek do Banku Gospodarstwa Krajowego w celu zarezerwowania środków na udzielenie pożyczki na spłatę zadłużenia. Bank Gospodarstwa Krajowego informuje kredytodawcę i kredytobiorcę o zarezerwowaniu środków w terminie 7 dni od dnia otrzymania kompletnego wniosku. Kredytodawca wydaje kredytobiorcy promesę w terminie 7 dni od dnia otrzymania od Banku Gospodarstwa Krajowego informacji o dokonaniu rezerwacji. W promesie ustala się okres jej ważności, nie krótszy jednak niż 6 miesięcy. Kredytobiorca dostarcza kredytodawcy umowę sprzedaży kredytowanej nieruchomości w terminie 14 dni od dnia dokonania sprzedaży kredytowanej nieruchomości. Kredytodawca po dostarczeniu przez kredytobiorcę umowy zawiera z nim umowę pożyczki na spłatę zadłużenia i przekazuje umowę pożyczki na spłatę zadłużenia do Banku Gospodarstwa Krajowego w celu przekazania pożyczki na spłatę zadłużenia.

Zwrot wsparcia lub pożyczki rozpoczyna się po upływie 2 lat od wypłaty ostatniej raty wsparcia lub pożyczki. Kredytodawca informuje kredytobiorcę co najmniej 30 dni przed terminem wpłaty pierwszej raty zwracanego wsparcia lub zwracanej pożyczki na spłatę zadłużenia o wysokości miesięcznej raty, a także wskazuje numer rachunku bankowego Funduszu, na który dokonuje się wpłat. Spłata udzielonego wsparcia dokonywana jest w 144 równych i nieoprocentowanych ratach, płatnych do 15 dnia każdego miesiąca na rachunek Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. W przypadku gdy kredytobiorca, bez opóźnienia w spłacie, dokona spłaty 100 rat, pozostałą część rat zwrotu wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia umarza się.

W przypadku zbycia przez kredytobiorcę przedmiotu kredytowania objętego wsparciem zwrot wsparcia następuje w terminie 30 dni od dnia zbycia, przy czym na wniosek Kredytobiorcy.

Rada Funduszu może odroczyć termin płatności lub rozłożyć na należności na raty, a w uzasadnionych przypadkach umorzyć należności w części lub w całości. Wnioski te składane są za pośrednictwem kredytodawcy do Rady Funduszu.

V. Obowiązki kredytobiorcy i konsekwencje ich naruszenia

Kredytobiorca jest zobowiązany niezwłocznie poinformować Kredytodawcę o:

• zbyciu przedmiotu kredytowania;
• zwiększeniu miesięcznych dochodów lub obniżeniu miesięcznej raty prowadzących do niespełnienia warunków udzielenia wsparcia, jeżeli była to przesłanka udzielenia wsparcia;
• podjęciu czynności egzekucyjnych z przedmiotu kredytowania;
• utracie statusu bezrobotnego – jeżeli była to przesłanka udzielenia wsparcia;
• zwiększeniu miesięcznych dochodów bądź zmniejszeniu liczby członków gospodarstwa domowego kredytobiorcy prowadzących do niespełnienia przesłanki udzielenia wsparcia, jeżeli była to przesłanka udzielenia wsparcia.

Bank Gospodarstwa Krajowego wstrzymuje wypłatę wsparcia w przypadku:

• utraty statusu bezrobotnego przez wszystkich kredytobiorców – z upływem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła utrata tego statusu;
• zbycia przedmiotu kredytowania – z dniem otrzymania informacji o zbyciu;
• wypowiedzenia umowy kredytu mieszkaniowego – z dniem upływu okresu wypowiedzenia;
• podjęcia czynności egzekucyjnych z przedmiotu kredytowania – z dniem podjęcia pierwszej czynności egzekucyjnej;
• spłaty kredytu – z dniem dokonania spłaty ostatniej raty;
• zwiększenia miesięcznych dochodów lub obniżenia miesięcznej raty prowadzących do niespełnienia przesłanki udzielenia wsparcia. Kredytobiorca jest uprawniony do złożenia nowego wniosku jeżeli spełnia co najmniej jedną z przesłanek ustawowych. Do czasu rozpatrzenia wniosku wypłaty wsparcia przyznanego na dotychczasowej podstawie nie wstrzymuje się.;
• zwiększenia miesięcznych dochodów bądź zmniejszenia liczby członków gospodarstwa domowego kredytobiorcy prowadzących do niespełnienia przesłanki udzielenia wsparcia. Kredytobiorca jest uprawniony do złożenia nowego wniosku jeżeli spełnia co najmniej jedną z przesłanek ustawowych. Do czasu rozpatrzenia wniosku wypłaty wsparcia przyznanego na dotychczasowej podstawie nie wstrzymuje się.
• powzięcia informacji, że została ona przyznana na podstawie nieprawdziwych informacji lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę, której przyznano pożyczkę na spłatę zadłużenia.

W przypadku uchybienia terminowi zwrotu wsparcia lub pożyczki Bank Gospodarstwa Krajowego wzywa pisemnie kredytobiorcę do dokonania płatności, wyznaczając termin jej dokonania nie dłuższy niż 30 dni. W przypadku niedokonania płatności w terminie określonym w wezwaniu kredytobiorca jest obowiązany do niezwłocznego zwrotu przyznanego wsparcia lub przyznanej pożyczki na spłatę zadłużenia wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi począwszy od dnia wymagalności pierwszej raty zwrotu wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia.

VI. Skutki złożenia wniosku dla umowy kredytu.

Banki mają obowiązek badania zdolności kredytowej nie tylko na etapie zawierania umowy kredytowej lecz również w czasie jej wykonywania. Mając na uwadze, iż wymogiem dla złożenia wniosku o przyznanie wsparcia jest pogorszenie się sytuacji finansowej kredytobiorcy istniało realne ryzyko, iż złożenie wniosku doprowadzi do wydania negatywnej oceny zdolności kredytowej przez bank i w konsekwencji wypowiedzenia umowy kredytowej.

Ustawodawca ograniczył to ryzyko wprowadzając zasadę, iż wypowiedzenie umowy kredytu mieszkaniowego w okresie rozpatrywania wniosku (o udzielenie wsparcia z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców) oraz w okresie jego dodatkowej weryfikacji nie wywołuje skutku wobec kredytobiorcy, jak też, iż przy ocenie zdolności kredytobiorcy do pokrywania w całości lub części świadczeń wynikających z umowy kredytu mieszkaniowego nie uwzględnia się wsparcia przyznanego przez BGK.

Jeżeli zatem samodenuncjacja dokonana przez Kredytobiorcę zakończy się udzieleniem wsparcia przez BGK to sytuacja Kredytobiorcy jest stabilna i stosunkowo bezpieczna. Natomiast odrzucenie wniosku, mimo kolejnych weryfikacji, stawia Kredytobiorcę w wyjątkowo trudnej sytuacji, w której liczyć się musi z wypowiedzeniem umowy kredytowej na skutek okoliczności, które sam zgłosił. W tym drugim wypadku ustawodawca nie przewidział żadnych mechanizmów ochronnych dla kredytobiorcy.