Z dniem 1 lutego 2022 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 20 października 2021 r. o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. 2021 poz. 1891), która wprowadza szereg zmian mających uniemożliwić przedsiębiorcom handel w niedziele i święta.
I. Geneza Zmian
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy w ocenie ustawodawcy od 2018 r. kiedy to wszedł zakaz handlu w niedzielę i święta nasiliły się przypadki bezprawnego prowadzenia sprzedaży i wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta, w szczególności w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych, w placówkach pocztowych oraz w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek.
Przeprowadzone czynności kontrolne wykazały, iż przedsiębiorcy, nie zmieniając charakteru prowadzonej działalności, w celu skorzystania z wyłączeń zmieniali rodzaj przeważającej działalności w odpowiednich rejestrach, jak również zawierali umowy agencyjne z operatorami pocztowymi by uzyskać status placówki pocztowej.
Mając na uwadze, iż inspektorzy pracy nie posiadali uprawnień by badać czy działalność wskazana przez przedsiębiorcę ma charakter przeważający w rozumieniu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta, jak również mając na uwadze okoliczność, iż sądy rozpoznające wnioski o ukaranie przedsiębiorców często podzielały stanowisko prezentowane przez przedsiębiorców, ustawodawca doszedł do wniosku, iż konieczna jest nowelizacja przepisów.
II.Nowa definicja „Przeważającej działalności”
Zgodnie z nowymi przepisami działalnością przeważającą jest ta działalność wpisana jako przeważająca do odpowiedniego krajowego rejestru, która jest wykonywana w danej placówce handlowej i stanowi co najmniej 40 % miesięcznego przychodu ze sprzedaży detalicznej. Sprzedaży, która odnosi się do przychodu osiąganego w danej placówce a nie w całym przedsiębiorstwie.
Od 1 lutego 2022 r. przedsiębiorca będzie zatem zobowiązany wykazać, iż we wszelkich „placówkach pocztowych” w których prowadzi działalność w niedzielę i święta, miesięczny przychód z tytułu świadczenia usług pocztowych spełnia progi ustawowe.
III. Nowe obowiązki ewidencyjne
Placówki korzystające z wyłączeń (odwołujących się do przeważającej działalności) obowiązane będą do prowadzenia ewidencji miesięcznego przychodu ze sprzedaży, z podziałem na przychód z działalności uprawniającej do prowadzenia sprzedaży w niedziele i święta oraz przychód z pozostałej działalności. Jak ma wyglądać ta ewidencja, jak dokonywać w niej wpisów i jak ją prowadzić, rozstrzygnie odpowiednie rozporządzenie właściwego ministra.
IV. Nowe uprawnienia inspektorów pracy
Inspektorzy pracy w toku postępowania kontrolnego będą mogli żądać od przedsiębiorcy przedłożenia ewidencji miesięcznego przychodu ze sprzedaży zawierającej informacje o przychodzie z przeważającej działalności i możliwość weryfikacji czy spełnia on wymogi ustawowe.
Przedsiębiorca powołujący się na wyłączenia uprawniające do prowadzenia handlu w niedzielę, związane z prowadzeniem określonego rodzaju działalnością przeważającą zobowiązany będzie udostępnić inspektorowi ewidencję miesięcznego przychodu pod rygorem grzywny wynoszącej od 1 tys. do 100 tys. zł. Tej samej karze podlega ten kto ewidencję prowadzi niezgodnie z przepisami ustawy.
V. Możliwość korzystania ze wsparcia rodziny
W pierwotnych założeniach ustawy zakaz handlu w niedzielę nie obejmował placówek handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek.
Zgodnie z wprowadzonymi zmianami przedsiębiorca będzie mógł korzystać z nieodpłatnej pomocy małżonka, dzieci własnych, dzieci małżonka, dzieci przysposobionych, rodziców, macochy, ojczyma, rodzeństwa, wnuków i dziadków, jeżeli osoby te nie są pracownikami lub osobami zatrudnionymi na innej podstawie w placówce handlowej u przedsiębiorcy, który korzysta z ich pomocy.
Jeżeli celem ustawodawcy było zbliżenie rodzin poprzez zapewnienie im możliwości spędzania niedzieli razem to nowelizacja niewątpliwie daje taką możliwość.
VI. Podsumowanie
Wprowadzony w 2018 r. zakaz miał zablokować niedzielną działalność dużych sieci handlowych i przekierować ruch w kierunku firm z branży turystyki turystyki i agroturystyki, gastronomii, hotelarstwa, kolei lokalnych, rekreacji i kultury. W założeniu rozwiązanie to miało przynieść korzyści dla całej gospodarki i społeczeństwa. Nic bardziej mylnego. Podzielić należy uwagi przekazane przez Związek Pracodawców Business Center, iż zakaz handlu w niedzielę i święta dotknął przede wszystkim małych przedsiębiorców a nie duże sieci handlowe, doprowadzając w ciągu 3 lat do likwidacji ok 6 % prowadzonych w Polsce mikrodziałalności. Nowelizacja generuje kolejne problemy w prowadzeniu działalności gospodarczej i pozbawia możliwości pracy w niedzielę ludzi, którzy takowej pracy potrzebują.
