Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. z 2019 r. poz. 55 ze zm.) do polskiego systemu prawnego miał zostać wprowadzony Centralny Rejestr Upadłości i Restrukturyzacji, który zastąpiłby prowadzony na mocy ustawy o krajowym rejestrze sądowym Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Termin wejścia w życie ustawy wielokrotnie przekładano a kolejne nowelizacje zmieniały założenia jakim rejestr miał służyć i zakres zawartych w nim informacji.
Finalnie ustawa weszła w życie i od dnia 1 grudnia 2021 r. powszechnie udostępniono nowy rejestr o nazwie Krajowy Rejestr Zadłużonych dostępny pod adresem: https://krz.ms.gov.pl
W założeniach rejestr ten dawać miał możliwość zweryfikowania czy wobec danego podmiotu prowadzone jest postępowanie upadłościowe, restrukturyzacyjne lub egzekucyjne. Portal miał pozwalać również wyszukać m.in. wspólników spółek osobowych, które ogłosiły upadłość, wyszukać składniki masy upadłości, doradców restrukturyzacyjnych, jak również przeglądania obwieszczenia dokonywane w trybie właściwym dla prawa upadłościowego i prawa restrukturyzacyjnego.
W ramach jednego rejestru skumulowano zatem szereg funkcjonalności mających nie tylko ułatwić weryfikację potencjalnych kontrahentów lecz również zinformatyzować prowadzone postępowania sądowe. Rejestr ma być docelowo zintegrowany z innymi systemami wykorzystywanymi przez Sądy i Urzędy co powinno umożliwić ujawnianie informacji w czasie rzeczywistym.
Zakres danych ujawnianych w Rejestrze
W Krajowym Rejestrze Zadłużonych znaleźć można informacje o:
- osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których są albo były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne oraz o zawarcie układu, upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe, zakończone prawomocnym zakazem prowadzenia działalności gospodarczej, postępowania w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego
- wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów
- osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego, z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne
- osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące
- obwieszczeniach dotyczących prowadzonych wobec dłużników i upadłych postępowań i wydanych orzeczeniach takich jak np. ogłoszenie upadłości.
W Rejestrze nie ujawnia się informacji o sprawach, w których wniosek o ogłoszenie upadłości, wniosek o otwarcie postępowania o zatwierdzenie układu na zgromadzeniu wierzycieli, wniosek o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, wniosek o uznanie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego, wniosek restrukturyzacyjny, wniosek o stwierdzenie wykonania, zmianę albo uchylenie układu lub wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wpłynął przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
W sprawach tych należałoby szukać informacji w Rejestru Dłużników Niewypłacalnych prowadzonym na stronach KRS.
Jawność danych
Rejestr jest ogólnodostępny, bezpłatny i jawny. Rejestr zawiera szczegółowe, wymienione w ustawie, dane dłużników i upadłych, umożliwiające ich identyfikację, jak też ustalenie sygnatur i stanu prowadzonych przeciwko nim postępowań.
Dane te ujawniane są w rejestrze za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe jednocześnie z dokonaniem obwieszczenia albo dokonaniem innej czynności, z którą ustawa wiąże skutek ujawnienia w Rejestrze lub za pośrednictwem właściwego organu, który wydał orzeczenie lub decyzje kończącą postępowanie (naczelnik urzędu skarbowego, dyrektor oddziału ZUS, Komornik lub Sąd, organ, który wypłacił świadczenia przyznawane w przypadku bezskuteczności egzekucji świadczenia alimentacyjnego).
Akta spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzi się w postaci papierowej. Akta te nie podlegają przetworzeniu na akta prowadzone w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe. Akta obejmujące sprawy zakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nie podlegają przetworzeniu na akta prowadzone w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.
Zaprzestanie ujawniania danych
Dane o osobach wobec których prowadzone jest postępowanie restrukturyzacyjne i dane o wspólnikach spółek osobowych automatycznie przestają być ujawniane po upływie:
- 10 lat od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dane dotyczą
- 3 lata od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania układu albo
- 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu układu albo wygaśnięciu układu z mocy prawa
- 3 lata od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego albo umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo
- 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu planu spłaty wierzycieli
- 3 lata od dnia upływu terminu 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo
- 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Dane osoby, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej automatycznie przestają być ujawniane po upływie 3 lat od dnia następującego po upływie okresu zakazu.
Dane, o osobach wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne automatycznie przestają być ujawniane po upływie 7 lat od dnia ich zamieszczenia.
Dane, o osobach wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych automatycznie przestają być ujawniane po upływie 7 lat od dnia zamieszczenia informacji o ukończeniu postępowania egzekucyjnego lub informacji o spłacie całości wierzytelności w przypadku ich zgłoszenia przez organ, który wypłacił świadczenia przyznawane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.
Zaprzestanie ujawniania danych obejmuje również zaprzestanie ujawniania obwieszczeń dokonanych w postępowaniu, którego dotyczyły te dane.
Czy Krajowy Rejestr Zadłużonych ma szansę stać się kluczowym narzędziem weryfikacji wiarygodności płatniczej potencjalnych kontrahentów?
Wydaje się, że nie.
Brak danych o postępowaniach wszczętych przed wejściem w życie Krajowego Rejestru Zadłużonych powoduje, iż na dzień dzisiejszy rejestr ten jest w zasadzie pusty.
Przyjęte przez ustawodawcę różnorodne terminy przechowywania danych ujawnianych w KRZ w praktyce stwarzać będą liczne wątpliwości co do aktualności przechowywanych danych.
Zwrócić również należy uwagę, iż na rynku funkcjonują rejestry prowadzone przez liczne Biura Informacji Gospodarczej, które ujawniają informacje o powstaniu zadłużenia zanim dany podmiot stanie się niewypłacalny. Tym samym dają większe możliwości reakcji na problemy finansowe kontrahenta niż KRZ informujący o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.
