W dniu 23 lipca 2020 r. Prezydent podpisał ustawę o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców. Ustawa ta przewiduje możliwość udzielenia przedsiębiorcom w kryzysowej sytuacji wsparcia ze środków publicznych. Przewidziany w ustawie system pomocy realizuje program „Polityka Nowej Szansy” zaś zastosowane rozwiązania bazują na Wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (2014/C 249/01).
I. Na czym będzie polegała Pomoc ?
Ustawa przewiduje 3 rodzaje Pomocy:
1) Pomoc na ratowanie
Pomoc na ratowanie jest udzielana w formie pożyczki.
Wysokość pomocy na ratowanie jest ograniczona do kwoty niezbędnej do utrzymania działalności operacyjnej przez przedsiębiorcę znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, w okresie, na który pomoc została udzielona, jednak nie dłuższym niż 6 miesięcy. Wysokość jest obliczana przy uwzględnieniu stanu ksiąg rachunkowych przedsiębiorcy na zasadach określonych w ustawie. Ustawa pozwala na udzielenie pożyczki w wyższej kwocie, niż wynikająca z założeń ustawowych, w razie przedstawienia przez przedsiębiorcę szczegółowych wyjaśnień, w szczególności projekcji finansowej obrazującej potrzeby finansowe przedsiębiorcy.
Pożyczka jest oprocentowana. Stopa oprocentowania pożyczki jest nie mniejsza niż wysokość stopy bazowej opublikowanej przez Komisję Europejską na jej stronie internetowej, obowiązującej w dniu udzielenia pożyczki (na dzień dzisiejszy 0,61%), powiększonej o 4 punkty procentowe.
Udzielenie pomocy na ratowanie może być uzależnione od ustanowienia na rzecz właściwego ministra zabezpieczenia w postaci:
- Hipoteki
- Zastawu cywilnego lub rejestrowego
- Cesji wierzytelności
- Oświadczenia o poddaniu się egzekucji
- Weksla in blanco
Pomocy na ratowanie udziela się na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy od dnia udzielenia pomocy na ratowanie (gdy nie ma potrzeby zatwierdzenia pomocy przez Komisję Europejską). W przypadku przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, okres na który została udzielona pomoc na ratowanie, może ulec przedłużeniu do czasu zatwierdzenia przez Komisję Europejską pomocy na restrukturyzację.
2) Tymczasowe Wsparcie restrukturyzacyjne
Tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne udzielane jest w formie pożyczki.
Wysokość pożyczki, oprocentowanie i zabezpieczenia ustalane są na identycznych zasadach jak dla pomocy na ratowanie.
Tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego udziela się na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy od dnia udzielenia tej pomocy albo, jeżeli bezpośrednio przed udzieleniem tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego była udzielona pomoc na ratowanie, okres ten nie może być dłuższy niż 18 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską pomocy na ratowanie albo od dnia udzielenia pomocy na ratowanie przez właściwego Ministra lub organ upoważniony. Jeżeli tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne jest poprzedzone bezpośrednio pomocą na ratowanie, okres pomocy na ratowanie wlicza się do okresu 18 miesięcy. W przypadku przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, okres na który została udzielone tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne, może ulec przedłużeniu do dnia udzielenia pomocy na restrukturyzację.
3) Pomoc na Restrukturyzację
Pomoc na restrukturyzację może być udzielana w formie:
- pożyczki
- objęcia akcji lub udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym albo udziału w podwyższeniu kapitału zakładowego przez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów lub akcji;
- objęcia obligacji;
- zmiany terminów spłaty pożyczki wobec podmiotu udzielającego pomocy na restrukturyzację;
- konwersji pożyczki, udzielonej jako pomoc na ratowanie lub jako tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne, na udziały lub akcje przedsiębiorcy
- ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej przez:
-
- odroczenie terminu wykonania administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty;
- odroczenie terminu wykonania zaległej administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty;
- umorzenie administracyjnej kary pieniężnej w całości lub w części;
- umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub części;
Wybór odpowiedniej formy dokonywany jest po przeprowadzeniu analizy złożonego przez przedsiębiorcę wniosku o pomoc na restrukturyzację oraz sytuacji finansowej przedsiębiorcy, w szczególności w zakresie płynności i wypłacalności. Wybiera się formę pomocy na restrukturyzację adekwatną do problemu, który ma zostać rozwiązany.
Udzielenie pomocy na restrukturyzację w formie pożyczki może zostać uzależnione od ustanowienia na rzecz ministra właściwego do spraw gospodarki zabezpieczenia spłaty tej pomocy, którego wysokość jest uzależniona od rodzaju, stopnia płynności oraz sytuacji finansowo-ekonomicznej proponującego zabezpieczenie przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej.
II. Komu będzie przysługiwać Pomoc ?
1) Pomoc na ratowanie
Pomoc na ratowanie może być udzielana przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej, w celu umożliwienia mu wykonywania działalności gospodarczej przez okres niezbędny do:
- opracowania planu restrukturyzacji;
- likwidacji działalności gospodarczej;
– oraz przeprowadzenia koniecznych w tym zakresie analiz.
Pomoc na ratowanie może być także udzielona mikro-, małemu lub średniemu przedsiębiorcy, który nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, jednak z powodu zaistnienia wyjątkowych i nieprzewidzianych okoliczności wymaga pilnego wsparcia płynności finansowej.
Pomoc na ratowanie może być udzielana przedsiębiorcy, który spełnia wymogi określone w art. 141 ust. 1 i 2 ustawy prawo restrukturyzacyjne to jest:
- podjął działalność gospodarczą w danym sektorze w okresie co najmniej trzech lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego;
- nie prowadzi działalności gospodarczej w sektorach hutnictwa żelaza i stali, górnictwa węgla lub w sektorze finansowym;
- nie prowadzi działalności na rynku, na którym występuje lub może występować długookresowa strukturalna nadprodukcja;
- nie jest przedsiębiorcą należącym do grupy kapitałowej ani nie jest przejmowany przez żadnego przedsiębiorcę należącego do grupy kapitałowej, z wyjątkiem sytuacji gdy wykaże, że jego trudna sytuacja ekonomiczna:
-
- ma charakter wewnętrzny i nie jest wynikiem nieuzasadnionego podziału kosztów w ramach grupy kapitałowej,
- jest zbyt poważna, aby mogła zostać rozwiązana przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.
oraz (art. 141 ust. 2 prawa restrukturyzacyjnego) w przypadku:
- gdy przedsiębiorca wskutek poniesionych strat utracił więcej niż połowę kapitału, w szczególności jeżeli suma zysku (strat) z lat ubiegłych, zysku (straty) netto w danym roku obrotowym, kapitału zapasowego, kapitału z aktualizacji wyceny i pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych jest ujemna i jej wartość bezwzględna jest większa niż 50% kapitału (funduszu) podstawowego;
- przedsiębiorcy innego niż mały lub średni, gdy w ciągu dwóch ostatnich lat stosunek:
-
- długów do kapitału własnego był większy niż 7,5;
- zysku operacyjnego powiększonego o amortyzację do odsetek był niższy niż 1.
albo jest niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy prawo upadłościowe.
Za niewypłacalnego uznawany jest przedsiębiorca, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, w szczególności jeżeli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące, jak również (w przypadku przedsiębiorcy będącego osobą prawną) gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
2) Tymczasowe Wsparcie restrukturyzacyjne
Tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne może być udzielane mikro-, małemu lub średniemu przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej, który spełnia warunki dla udzielenia Pomocy na ratowanie, w sytuacji w której Pomoc może być udzielana bez indywidualnej notyfikacji Komisji Europejskiej oraz całkowita wielkość udzielonej i wnioskowanej Pomocy, udzielanej w ramach tego samego procesu restrukturyzacji, nie przekracza równowartości 10 000 000 euro według kursu średniego walut obcych ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym dzień złożenia wniosku o udzielenie pomocy. Tymczasowe Wsparcie Restrukturyzacyjne jest udzielane w celu umożliwienia temu przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej przez czas niezbędny do wdrożenia działań restrukturyzacyjnych mających na celu przywrócenie długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne może być także udzielane mikro-, małemu lub średniemu przedsiębiorcy spełniającemu przesłanki określone w art. 141 ust. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, który nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, jednak z powodu zaistnienia wyjątkowych i nieprzewidzianych okoliczności wymaga pilnego wsparcia płynności finansowej.
3) Pomoc na restrukturyzację
Pomoc na restrukturyzację może być udzielana przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej w celu realizacji planu restrukturyzacji, który umożliwi przywrócenie temu przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Przedsiębiorca ten musi spełniać tożsame warunki jak dla otrzymania Pomocy na ratowanie.
Pomoc na restrukturyzację może być udzielana jeżeli bez tej pomocy przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej zostałby zrestrukturyzowany, sprzedany lub zlikwidowany oraz gdy zostanie przedstawiony wiarygodny scenariusz alternatywny z którego wynikać będzie, że bez pomocy na restrukturyzację przedsiębiorstwa nie da się uratować.
Pomoc na restrukturyzację jest ograniczona do minimum niezbędnego do przywrócenia przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej długookresowej zdolności do konkurowania na rynku. Pomoc na restrukturyzację może jedynie stanowić uzupełnienie wkładu własnego przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, będącego wkładem w finansowanie kosztów restrukturyzacji, obejmującego środki:
- własne przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, z wyłączeniem amortyzacji i planowanych zysków lub
- pochodzące od akcjonariuszy lub udziałowców przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej lub innych przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej co ten przedsiębiorca, lub
- pochodzące od wierzycieli przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, lub
- inne, uzyskane na warunkach rynkowych.
Wkład własny przedsiębiorcy musi:
- być realnie wniesiony oraz nie może stanowić pomocy;
- być porównywalny z formą pomocy na restrukturyzację pod względem wpływu na wypłacalność lub poziom płynności;
- stanowić co najmniej 50% jego udziału w kosztach restrukturyzacji.
W odniesieniu do mikro-, małego lub średniego przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej w przypadku udział środków wkładu własnego w kosztach restrukturyzacji wynosi:
- 25% – w przypadku mikro- lub małego przedsiębiorcy;
- 40% – w przypadku średniego przedsiębiorcy.
III. Kto udziela i jak wygląda proces udzielania Pomocy?
Pomocy udziela minister właściwy do spraw gospodarki. Minister może powierzyć udzielanie Pomocy Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. (tzw. „ARP”).
Pomoc udzielana jest na wniosek przedsiębiorcy. Wniosek winien spełniać szereg wymogów formalnych np. oznaczenie przedsiębiorcy, PKD, oświadczenie o posiadaniu statusu mikro, małego, średniego lub dużego przedsiębiorcy, wskazaniu wnioskowanej pomocy, opisaniu trudnej sytuacji ekonomicznej i uzasadnienie potrzeby wsparcia płynności finansowej, wskazanie okresu na który ma zostać udzielona pomoc. W przypadku wnioskowania o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne do wniosku załącza się uproszczony plan restrukturyzacji zaś w przypadku wnioskowania o Pomoc restrukturyzacyjną plan restrukturyzacji.
Wniosek składa się bezpośrednio, za pomocą poczty lub przez elektroniczną skrzynkę podawczą w urzędzie obsługującym ministra albo w ARP. Wniosek o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne składa się na piśmie.
Minister lub ARP rozpatrują wniosek w terminie nie dłuższym niż 30 dnia jego złożenia (w szczególnie uzasadnionych sprawach – 45 dni).
W razie stwierdzenia braków formalnych wniosku wzywają do ich uzupełnienia w terminie 7 dni. Nieuzupełnienie braków skutkuje wydaniem postanowienia o odrzuceniu wniosku o pomoc na które przysługuje odpowiednio wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (gdy wydał minister) lub zażalenie (gdy wydał ARP). Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia do ministra właściwego do spraw gospodarki bezpośrednio lub za pośrednictwem ARP. Nieuwzględnienie zażalenia otwiera drogę do złożenia skargi do Sądu Administracyjnego.
W razie stwierdzenia innych braków lub istotnych usterek wniosku Minister lub ARP postanowieniem wzywają do ich usunięcia w wyznaczonym terminie pod rygorem umorzenia postępowania.
Minister lub ARP uwzględniają wniosek w całości lub w części w drodze decyzji administracyjnej. W razie nieuwzględnienia wniosku przedsiębiorca ma prawo do złożenia w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji wniosku o ponowne rozpatrzenie (gdy decyzję wydał Minister) lub odwołania (gdy decyzję wydał ARP). Odwołanie wnosi się za pośrednictwem ARP. Minister właściwy do spraw gospodarki rozpatruje odwołanie od decyzji w terminie 60 dni. Nieuwzględnienie odwołania od decyzji otwiera drogę do złożenia skargi do Sądu Administracyjnego.
Pewne różnice i występują w przypadku wnioskowania o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne. Udzielenie tego wsparcia uwarunkowane jest wdrożeniem uproszczonego planu restrukturyzacji.
Jeżeli mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, któremu udzielono pomocy na ratowanie, przedłożył do zatwierdzenia uproszczony plan restrukturyzacji minister właściwy do spraw gospodarki albo ARP, w terminie 5 miesięcy:
- od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską pomocy na ratowanie, albo
- od dnia udzielenia pomocy na ratowanie (gdy brak konieczności notyfikacji KE)
– zatwierdza uproszczony plan restrukturyzacji albo odmawia jego zatwierdzenia.
W razie niedołączenia uproszczonego planu restrukturyzacji albo odmowy jego zatwierdzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki albo ARP, mikro-, mały lub średni przedsiębiorca dokonuje spłaty pożyczki w terminie 18 miesięcy od dnia udzielenia tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego albo, jeżeli bezpośrednio przed udzieleniem tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego była udzielona pomoc na ratowanie w terminie 18 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską pomocy na ratowanie albo od dnia udzielenia tej pomocy.
Jeżeli udzielono pomocy na ratowanie lub tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego to na przedsiębiorcy ciążyć będą dodatkowe obowiązki.
Przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej, inny niż mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, któremu udzielono pomocy na ratowanie, w terminie 4 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską tej pomocy, przedkłada ministrowi właściwemu do spraw gospodarki albo ARP:
- do zatwierdzenia:
-
- plan restrukturyzacji jeżeli ubiega się o pomoc na restrukturyzację albo
- plan likwidacji,
- oświadczenie o planowanej spłacie pożyczki w terminie określonym w decyzji.
Mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, któremu udzielono pomocy na ratowanie, w terminie 4 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską tej pomocy, a w przypadku, o którym mowa w art. 11 ust. 2, od dnia jej udzielenia przedkłada ministrowi właściwemu do spraw gospodarki albo ARP:
- do zatwierdzenia:
-
- uproszczony plan restrukturyzacji, jeżeli ubiega się o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne albo
- plan restrukturyzacji, jeżeli ubiega się o pomoc na restrukturyzację, albo
- plan likwidacji
- oświadczenie o planowanej spłacie pożyczki w terminie określonym w decyzji
Mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, któremu udzielono tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego, w terminie 15 miesięcy od dnia jego udzielenia albo, jeżeli bezpośrednio przed udzieleniem tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego była udzielona mu pomoc na ratowanie, w terminie 15 miesięcy od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską pomocy na ratowanie albo od dnia udzielenia tej pomocy, przedkłada ministrowi właściwemu do spraw gospodarki albo ARP:
- do zatwierdzenia:
-
- plan restrukturyzacji jeżeli ubiega się o pomoc na restrukturyzację albo
- plan likwidacji,
- oświadczenie o planowanej spłacie pożyczki w terminie określonym w decyzji o udzieleniu tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego.
IV. Podstawowe ograniczenia:
1) Notyfikacja wobec Komisji Europejskiej
Pomoc na ratowanie i pomoc na restrukturyzację podlega notyfikacji Komisji Europejskiej, z tym zastrzeżeniem, iż Pomoc ta może być udzielana bez indywidualnej notyfikacji jeżeli:
- przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej jest mikro-, małym lub średnim przedsiębiorcą;
- całkowita wielkość udzielonej i wnioskowanej pomocy, udzielanej w ramach tego samego procesu restrukturyzacji, nie przekracza równowartości 10 000 000 euro według kursu średniego walut obcych ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym dzień złożenia wniosku o udzielenie pomocy.
Trudno sobie wyobrazić efektywne przeprowadzenie czynności restrukturyzacyjnych w sytuacji, w której każdorazowo niezbędnym byłoby notyfikowanie i zatwierdzanie planów restrukturyzacyjnych przez Komisję Europejską. Prowadziłoby to do wielomiesięcznego wydłużenia postępowania i uniemożliwiło przeprowadzenie skutecznej restrukturyzacji.
2) Ograniczenie wynagrodzeń kadry zarządzającej przedsiębiorstwem
Ustawa wprowadza limit wynagrodzeń kadry zarządzającej przedsiębiorstwem, któremu udzielono Pomocy. Maksymalna wysokość wynagrodzenia miesięcznego członków organów nadzorczych, członków zarządu, głównych księgowych, kierowników (dyrektorów, zarządców komisarycznych i osób zarządzających na podstawie umów cywilno-prawnych), zastępców kierowników nie może przekroczyć 400 % przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568 i 1222).
Wymienionym powyżej osobom nie przysługuje również prowizja od zysku, nagrody z zakładowego funduszu nagród oraz roszczenia z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej.
Ograniczenia te obowiązują w okresie od dnia udzielenia pomocy do dnia przypadającego po upływie roku od dnia, w którym upłynął okres na jaki udzielono pomocy.
3) Ograniczenia w korzystaniu z innej pomocy publicznej.
Przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej w okresie trwania pomocy na ratowanie, tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego lub pomocy na restrukturyzację nie może korzystać z innej pomocy niż pomoc na ratowanie, tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne, pomoc na restrukturyzację lub pomoc w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorcom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.
4) Kontrola i raportowanie
Mikro-, mały lub średni przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej, któremu udzielono tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego, jest obowiązany do sporządzania i przekładania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki albo ARP sprawozdań:
- kwartalnych, w terminie 45 dni po upływie kwartału korzystania z tymczasowego wsparcia;
- końcowego, w terminie 90 dni po upływie okresu, na który udzielone zostało tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne.
Przedsiębiorca w trudnej sytuacji ekonomicznej, któremu udzielono pomocy na restrukturyzację, jest obowiązany do sporządzania i przekładania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki albo ARP sprawozdań:
- kwartalnych, w terminie 45 dni po upływie kwartału korzystania z pomocy na restrukturyzację;
- końcowego, w terminie 120 dni po upływie okresu, na który udzielona pomoc na restrukturyzację.
V. Kiedy ustawa wejdzie w życie?
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia czyli z dniem 11 sierpnia 2020 r.
