Do opiniowała trafił właśnie rządowy projekt nowelizacji ustawy o notariacie (druk UD383) zakładający, iż notariusze, którzy spełnią określone warunki, będą mogli wydawać Notarialne Nakazy Zapłaty. W zamierzeniach ustawodawcy rozwiązanie to ma odciążyć sądy od rozpoznawania spraw prostych oraz bezspornych, jak również zapewnić obywatelom szybsze dochodzenie roszczeń.
I. Kto będzie mógł wystawić Notarialny Nakaz zapłaty
Notarialny nakaz zapłaty będzie mógł wystawić notariusz, który prowadził nienagannie kancelarię notarialną co najmniej 3 lata i któremu właściwy minister wydał zaświadczenie upoważniające do wydawania notarialnych nakazów zapłaty.
II. Warunki wydania notarialnego nakazu zapłaty
Notarialny Nakaz zapłaty będzie mógł być wydany jeśli zasadność dochodzonego roszczenia, nieprzekraczającego kwoty 75 000,00 zł., nie budzi wątpliwości, w szczególności gdy dochodzone roszczenie będzie udowodnione dołączonym do wniosku:
- dokumentem urzędowym lub
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem lub
- wezwaniem do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
W sytuacji, gdy wskazana we wniosku należność przekroczy kwotę 75.000 zł notariusz odmówi wydania notarialnego nakazu zapłaty. Notariusz będzie mógł wydać miesięcznie maksymalnie 200 takich nakazów zapłaty.
Notarialny nakaz zapłaty nie może być wydany jeżeli:
- zasadność roszczenia budzi wątpliwości;
- roszczenie stało się wymagalne wcześniej niż w okresie trzech lat przed złożeniem wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty;
- wniosek nie spełnia warunków formalnych, w szczególności nie został złożony na urzędowym formularzu.
III. Procedura wydawania notarialnego nakazu zapłaty
Aby uzyskać notarialny nakaz zapłaty wnioskodawca będzie zobowiązany złożyć pisemny wniosek na urzędowym formularzu, do którego należy dołączyć:
- dokumenty uzasadniające roszczenie;
- pełnomocnictwo, jeśli wniosek składa pełnomocnik;
- odpis wniosku i załączników dla osoby, która ma być zobowiązana do wykonania notarialnego nakazu zapłaty;
- oświadczenie wnioskodawcy, że nie jest w toku lub nie toczyła się inna sprawa o roszczenie objęte wnioskiem o wydanie notarialnego nakazu zapłaty.
W notarialnym nakazie zapłaty nakazuje się osobie zobowiązanej, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu uiściła określone w nakazie zapłaty należności w całości wraz z kosztami za wydanie nakazu albo w tym terminie wniosła sprzeciw do notariusza. Odpis notarialnego nakazu zapłaty doręcza się wnioskodawcy oraz osobie zobowiązanej przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 896), komornika sądowego, osobiście przez notariusza w kancelarii notarialnej lub przez pracowników kancelarii notarialnej. Osobie zobowiązanej do wykonania notarialnego nakazu zapłaty doręcza się nakaz zapłaty wraz z odpisem wniosku o jego wydanie, odpisami załączników do wniosku. pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu, oraz formularzem sprzeciwu, którego wzór określa w rozporządzeniu Minister Sprawiedliwości.
W razie braku podstaw wydania notarialnego nakazu zapłaty notariusz sporządza protokół o odmowie jego sporządzenia, którego odpis doręcza wnioskodawcy.
IV. Utrata mocy przez notarialny nakaz zapłaty
Notarialny nakaz zapłaty traci moc w razie nieodebrania przez osobę obowiązaną przesyłki zawierającej notarialny nakaz zapłaty. W tej sytuacji notariusz sporządza protokół potwierdzający nieodebranie nakazu i doręcza wnioskodawcy.
Notarialny nakaz zapłaty traci również moc w razie wniesienia sprzeciwu. Wniesienie sprzeciwu nie będzie podlegało opłacie. Sprzeciw od notarialnego nakazu zapłaty wnosi się w formie pisemnej w terminie dwutygodniowym od jego doręczenia do notariusza, który wydał notarialny nakaz zapłaty. W razie braku możliwości wniesienia sprzeciwu do kancelarii notariusza, który wydał notarialny nakaz zapłaty, sprzeciw wnosi się do rady właściwej izby notarialnej, która wyznacza notariusza właściwego do podjęcia dalszych czynności. Do skutecznego wniesienia sprzeciwu niezbędne jest jego podpisanie oraz wyrażenie woli utraty mocy przez notarialny nakaz zapłaty. Skuteczne wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy notarialnego nakazu zapłaty, co notariusz stwierdza protokołem, którego odpis doręcza wnioskodawcy oraz osobie zobowiązanej.
W razie wniesienia sprzeciwu niespełniającego wymogów formalnych notariusz wzywa do ich uzupełnienia w terminie tygodniowym pod rygorem odmowy stwierdzenia utraty mocy notarialnego nakazu zapłaty. W razie nieskutecznego wniesienia sprzeciwu notariusz sporządza protokół,w którym odmawia stwierdzenia utraty mocy notarialnego nakazu zapłaty. Odpis protokołu notariusz doręcza wnioskodawcy oraz osobie zobowiązanej.
Sprzeciw może być wniesiony przez pełnomocnika ustanowionego zgodnie z art. 87 § 1-5 Kodeksu postępowania cywilnego.
Po doręczeniu protokołu stwierdzającego utratę mocy nakazu zapłaty lub po prawomocnym rozpoznaniu zażalenia na odmowę stwierdzenia utraty mocy notarialnego nakazu zapłaty, na notarialnym nakazie zapłaty notariusz zamieszcza wzmiankę o niewniesieniu sprzeciwu albo o utracie mocy notarialnego nakazu zapłaty.
Na wniosek osoby wnoszącej o wydanie notarialnego nakazu zapłaty lub osoby, której dotyczył wniosek, notariusz wydaje wypis notarialnego nakazu zapłaty wraz ze wzmianką o niewniesieniu sprzeciwu albo o utracie mocy notarialnego nakazu zapłaty.
W razie niewniesienia sprzeciwu albo wniesienia nieskutecznego sprzeciwu klauzulę wykonalności notarialnemu nakazowi zapłaty nadaje sąd rejonowy ogólnej właściwości osoby zobowiązanej.
V. Uwagi do projektu
Projekt wydaje się być ciekawym pomysłem na odciążenie sądów rejonowych, tym niemniej nie jest to żadne novum. Projekt zbliżonej treści był już przedmiotem opiniowania w 2016 r. i nie doszło do jego uchwalenia. Po 6 latach po raz kolejny ustawodawca rozważa wprowadzenie zmian, które nie odbiegają znacząco od pierwowzoru i mają liczne braki.
Ustawa nie wskazuje jakiej opłacie podlegać powinien wniosek o wydanie notarialnego nakazu zapłaty. Nie wiadomo również, czy złożenie wniosku będzie przerywać bieg terminu przedawnienia. Trudno bowiem uznać notariusza za organ uprawniony do rozpoznawania spraw o zapłatę. Z uzasadnienia projektu wynika, że rolą notariusza nie będzie rozstrzyganie sporu o charakterze cywilnym, a jedynie potwierdzenie istnienia nieprzedawnionego i niekwestionowanego przez dłużnika roszczenia pieniężnego i umożliwienie wierzycielowi uzyskanie tytułu egzekucyjnego, bez konieczności kierowania pozwu do sądu. Stąd też konieczna jest interwencja ustawodawcy by jednoznacznie ustalić czy złożenie wniosku przerwie bieg przedawnienia czy nie i co w sytuacji w której notariusz odmówi wydania nakazu ze względu na przekroczenie limitu miesięcznego wydanych nakazów a w międzyczasie upłynie termin przedawnienia roszczeń.
Ustawa zawiera liczne sprzeczności. Z jednej strony notariusz nie ma prawa do rozstrzygania sporu a z drugiej strony będzie musiał poddać analizie dostarczone przez wnioskodawcę dokumenty i ocenić czy wystarczająco uzasadniają roszczenie. Rozstrzyganie w powyższym zakresie przekracza w mojej ocenie kompetencje notariusza. Zasadnym byłoby wprowadzenie zamkniętej listy konkretnych dokumentów umożliwiających wydanie notarialnego nakazu zapłaty.
